Door Michelle van Tongerloo
Vaak voel ik me machteloos in de vicieuze cirkel, waar kwetsbare kinderen kwetsbare ouders worden, die kwetsbare kinderen produceren. De moedeloosheid begint als ik ’s ochtends in de tram stap om mijn kinderen naar het kinderdagverblijf te brengen. Achter in de tram verzamelen zich de jonge moeders, die erna zelf naar school gaan.
Ik zie hoe zij het tramritje volbrengen door hun kind af te leiden met YouTube-filmpjes. Onderweg worden er nog een knijpzakje als fruit, een koekje als brood en een fristi als zuivel naar binnen gepropt. Als het kind dan onrustig in de buggy gaat heen en weer bewegen, snauwt de moeder het af.
Opvoedingsarmoede: het is een groot probleem. Een hele trits aan niet-samenwerkende gemeentelijke instellingen moet het probleem tegengaan. Opvoedpoli’s bij consultatiebureaus, Bureau Jeugdzorg en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Als huisarts weet ik al niet bij wie ik moet aankloppen, laat staan dat een alleenstaande moeder het weet.
Het is dweilen met de kraan open, omdat we de bron niet aanpakken. De bron is armoede. Hulpinstanties slechts een veel te dure pleister op de wond.
Armoede is een voedingsbodem voor slecht ouderschap: er is minder ruimte om een kind zich veilig te laten ontwikkelen en vaak ook weinig tijd een kind bij te staan. Als je zelf het gevoel hebt dat je niks waard bent, is het lastiger om sensitief op je kind te reageren.
En wat gebeurt er als iedereen klem zit onder één onveilig dak? Dan neem je beslissingen die op lange termijn minder slim zijn, maar op korte termijn lonen. ‘Als ik bij mijn vriendje ga wonen, is er tenminste nog iemand die me positieve aandacht geeft.’ ‘Als ik een kind krijg, dan stel ik in ieder geval als moeder nog wat voor.’
De problemen in Rotterdam zijn groot. Het voorbeeld dat ik hierboven gaf is mild. Maar ik begeleid ook een kind dat expres te weinig eten van zijn ouders krijgt, een kind wiens vader geprobeerd heeft hem te wurgen en van wie de moeder is overleden aan een overdosis, een kind dat er regelmatig getuige van is dat zijn moeder zonder schoenen en sleutel in de kou wordt gezet, een kind wiens moeder een verslaafde prostituee is en een kind dat door zijn stiefvader in de kast wordt opgesloten als zijn eigen kinderen er zijn.
Al deze kinderen wonen nog thuis. Als ik het kind met gedragsproblemen op mijn spreekuur krijg, zijn we te laat. Dan zie ik ze tien jaar later terug in het straatcircuit, als ze aanzien opeisen door gangstertje te spelen. We kunnen het kind dan proberen te herijken volgens academische theorieën, maar zo’n behandeling heeft vaak niet zoveel invloed meer. Een rolmodel kun je niet achteraf creëren.
Michelle van Tongerloo is huisarts in Rotterdam-Zuid en straatarts in de Pauluskerk. Ze schrijft onder andere voor De Correspondent.
beste michelle van tongerloo, ach ik zie zoveel herkenning……ben nu 74 en heb jaren in het mbo-gewerkt en ik heb daarnaast jarenlang geclownd (zie mijn website)………daarvoor op een huishoudschool, dat nu vmbo heet…..kontakt maken is inderdaad het begin zoals je schreef in Tijdgeest van 29 januari….ook hier bij mij in de straat, waar een horder woont, die ik met vallen en opstaan heb kunnen helpen, eerst door te vragen (“zal ik je eens helpen om je tuin in orde te maken?”….alles groede tot boven zijn ramen…..), waarop iedere keer het antwoord kwam “nee dat hoeft niet”….later door gewoon te zeggen, “ik kom vrijdagmiddag langs met mijn snoeischaar” en toen was het okay en dat was het begin….nu heeft hij een bewindvoerder en een mentor én is schuldenvrij én zijn huis is met een geweldige vrouw (via de gemeente) samen met hem in 4 maanden leefbaar gemaakt én hij floreert, helpt zijn andere buurman, die zijn leven ook niet op orde krijgt ….jaja, met zijn heg op orde brengen….hij maakt ineens praatjes op straat, zelfs met mijn vrouw, terwijl hij daarvóór al een kluizenaar leefde en vrouwen maar eng vond…..