AMSTERDAM – “De moeder van alle verslavingen”, zo noemt maatschappelijk werker Salvador Ruiz van Doras het roken van tabak, vrij naar Amerikaans wetenschappelijk onderzoek en uit eigen ervaring. Ruiz zet zich in om inwoners van Amsterdam-Noord van hun ongezonde en peperdure gewoonte af te helpen.
Door: Pim Besselink
Ruiz (48) is al 20 jaar maatschappelijk werker, met de bevoegdheid om eerstelijns psychotherapie te geven. In zijn werk kreeg hij veel te maken met verslavingsproblemen. Hij werkte bij verschillende Amsterdamse instellingen, waaronder de Jellinek-kliniek. Daar zag hij een bonte stoet aan verslavingen passeren. Van nicotine tot cocaïne, van gokken tot alcohol. Maar, leerde Ruiz, geen enkele verslaving is zo dominant en dodelijk als tabak. Jaarlijks sterven in Nederland circa 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. Dat zijn vijftig rookdoden per dag, twee per uur.
De bescheiden kantoorruimte van Salvador Ruiz, bij zijn werkgever Doras Maatschappelijke Dienstverlening in Noord, wordt vrijwel volledig gevuld door zijn persoonlijkheid. Hij praat veel, gebaart veel en legt graag veel uit. Niet alleen zijn naam verraadt Spaans bloed, ook zijn temperament. En die temperamentvolle aanpak lijkt te werken. Volgens Ruiz stopt of mindert 80% van de deelnemers met roken, na bij hem in behandeling te zijn geweest.D
Ruiz weet waar het over heeft als het om roken gaat. Zelf heeft hij ruim tien jaar lang 1,5 tot twee pakjes per dag gerookt. Hij kent de genadeloze grijparmen van de verslaving persoonlijk, maar het is hem wel gelukt de sigaret definitief te doven. Ruiz is ervan overtuigd dat iedereen dat kan, met de juiste aanpak. Om niet te zeggen, met zijn aanpak.
De methode Ruiz
De methode Ruiz werkt via kennisoverdracht en bewustwording naar gedragsverandering. Eigenlijk het A-B-C van bijna alle stoppen met roken-therapieën. En, net als veel andere therapieën, kent de therapie van Ruiz één doorslaggevend hulpmiddel. Waar andere therapieën zweren bij hulpmiddelen als nicotinepleisters-, pillen, kruidencapsules, lasertherapie, acupunctuur, noem het maar op, daar heeft Salvador Ruiz ook een hulpmiddel in handen: Salvador Ruiz zelf.
“Ik ben geen calvinist”, zegt Ruiz, “niet zo bescheiden als veel Nederlanders. Ik denk dat het succes van mijn therapie vooral met mijzelf als persoon te maken heeft, met mijn wijze van overdracht.” Het is het Spaanse vuur in hem dat sigaretten doet doven.
In acht groepssessies vertelt Ruiz wat mensen al weten maar wat moeilijk echt doordringt. “Grote kans dat de sigaret je fataal wordt, twee op drie rokers krijgt sowieso ernstige gezondheidsklachten. Ja… kijk elkaar maar even goed aan”. Zoiets kan Ruiz doodleuk in het groepsgesprek zeggen.
Of hij zet sigaretten op tafel en provoceert de deelnemers er eentje op te steken. “Ga maar roken, rook maar, die sigaret bepaalt jouw leven toch, of niet soms?”
Hard en cynisch, lijkt het, maar dat is nodig om rokers wakker te schudden. Ruiz toont zich tegelijk warm en meelevend; juist daardoor kan hij in niets verhullende taal uitspreken wat de gevolgen van roken zijn. En dat dan in die kenmerkende, beeldende stijl. “Wat als je roken wel overleeft, dan mag je door voor de keelprothese, op een knopje drukken om te kunnen praten en klinken als een robot met bijna lege batterijen, wil jij dat?”. Als Ruiz deze woorden schetst, voel je de prothese al bijna in je keel zitten, nee dat wil je niet.
Psychologie
Maar Ruiz werkt niet alleen op de emotie, hij heeft alle kennis paraat over de fysische en met name psychische lokroep van de sigaret. “Ben je een week gestopt, dan vraagt het lichaam niet meer om nicotine. Vaak is dat al na een dag of drie. Het zijn vrijwel altijd psychologische en emotionele factoren die de verslaving in stand houden”.
Ruiz noemt voorbeelden hoe mensen roken koppelen aan een andere handeling: koffie drinken, de hond uitlaten, de geklaarde klus, vaste momenten. Dat is volgens Ruiz een van de ankers van de tabaksverslaving. “Dat koppelingsgedrag, daar kun je iets mee. Als je het van je zelf ziet, beter bewust bent, kun je ook eerder ontkoppelen, je gedrag veranderen. Het zijn dodelijke automatismen”. En weet Ruiz: “Wat ook gewoon helpt, is de rekenmachine. Een beetje roker kan door te stoppen al snel €3.000,- per jaar besparen. Het klinkt gek, maar ook daar moet je sommige rokers nog bewust van maken”.L
Veel stoppers voelen zich in eerste instantie bevrijd uit de gevangenis die rookverslaving heet. Ze voelen zich ook al vrij snel fitter en gezonder. Maar tegelijk voelen velen ook angst en weerstand om voor altijd te stoppen. “Die mentale knop omzetten blijft het allerzwaarst”, weet Ruiz. “Dan komt het aan op motivatie, discipline en doorzettingsvermogen. Voor mij de fase om nog eens al mijn psychologische troeven op tafel te leggen. Ze hebben geen makkelijke aan mij, maar dat maakt stoppen wel makkelijker voor hen”.
‘Jij hebt niks te zeggen, die sigaret leeft jou!’
Noorderling Marco van Golen (54) nam met succes deel aan de therapie van Ruiz. Marco heeft 40 jaar stevig gerookt, tot twee pakjes per dag, en vond het hoog tijd de peuk definitief uit te drukken. “Het scheelt een pak geld, dat was een belangrijke motivatie. Maar ik heb ook twee kleinkinderen inmiddels, daar doe je het helemaal voor”.
Marco rookt nu al twee maanden niet meer, hij prijst de aanpak van Ruiz, een mix van confrontatie en empathie. “Hij begrijpt precies wat je doormaakt, voelt met je mee, maar hij kan je tegelijk keihard aanpakken. Zo zette hij een sigaret voor mijn neus op tafel en zei hij: “Jij hebt niks te zeggen over je leven hoor Marco, die sigaret hier, die leeft jou!” Toen vloekte ik effe keihard in mijzelf en dacht: “En nou stop ik er ook helemaal mee, over, klaar!”.
“Mij gaf hij de harde aanpak, die had ik ook nodig. Het werkte. Maar mensen die wat minder kunnen hebben, benadert hij niet zo bot. Hij toont ook z’n gevoel, leeft echt met je mee. Ook als de therapie is afgelopen, kun je ‘m nog altijd bellen”.
Ook tabak van roken?
Binnenkort start Salvador Ruiz weer met een training stoppen met roken. Wil jij verzekerd zijn van een plek? Meld je nu alvast aan via (020) 2359 570 of stuur een e-mail naar Salvador. De cursus is gratis maar Ruiz verlangt wel een ‘tegenprestatie’, bijvoorbeeld een dagje meedraaien als vrijwilliger of iets lekkers meenemen voor de deelnemers. Er start weer een cursus op 4 april (2019).