Voor wie ’s avonds of in het weekend psychische hulp zoekt, is er in Amsterdam een plek om op adem te komen: Het Lichthuis. “Ons recept is warmte, gezelligheid en lekker eten”, zegt medebedenker Pien ter Voert.
Het idee ontstond toen Ter Voert nog werkte bij De Waterheuvel, een organisatie die mensen met psychische problemen helpt met dagbesteding, scholing en werk. Met haar team was Ter Voert in Londen om mee te kijken bij een organisatie die met dezelfde methodiek werkt als De Waterheuvel. “Deze organisatie bood in de avonduren en in het weekend crisispreventie aan”, vertelt Ter Voert. “Dat bracht ons op het idee.”
Mensen in psychische nood belanden vaak tussen wal en schip. Ze zijn te goed voor opname, maar te slecht om het alleen te rooien. Vroeger kon iemand zich vrijwillig laten opnemen, maar tegenwoordig blijven mensen thuis en krijgen ze ambulante zorg. Iemand wordt pas opgenomen als de crisis heel ernstig is.
Keukentafel
“Het ontbrak aan een plek waar je naartoe kunt als je zelf vindt dat het niet goed gaat met je”, legt Ter Voert uit. “Dat je er even uit kan, even uit je hoofd. Bij de crisisdienst kun je alleen terecht in geval van acute psychiatrische nood, maar je wilt juist in het stadium daarvóór iets kunnen doen. Je komt ook liever niet bij de crisisdienst. Als het met míj slecht gaat, huil ik uit aan de keukentafel.”
Maar voor mensen die regelmatig een crisis hebben, is die keukentafel er vaak niet. “Je ziet dat mensen niet over een sociaal netwerk beschikken. Tegelijkertijd zijn er mensen die wel een netwerk hebben, maar dat niet met hun problemen willen belasten”, zegt ze. “Je wilt relaties gelijkwaardig en gezond houden. Als jij steeds over je sores begint, wordt die relatie verstoord.”
Dineke, die gebruik maakt van Het Lichthuis, haakt daarop in. Ze voelde zich eenzaam en depressief en had behoefte aan menselijk contact: “Maar van vrijdagmiddag 17.00 uur tot maandagochtend 09.00 uur is het loket voor geestelijke nood gesloten”, vertelt ze. “Ik zwierf op straat. Ik wist niet waar ik naar toe moest en liep met mijn ziel onder de arm. Een plek als Het Lichthuis helpt mij enorm. Je belt op en ze zeggen: kom maar hier.”
Het Lichthuis heeft drie locaties in de stad. Op elke locatie kunnen tien mensen terecht. “Als de groep groter wordt, haken mensen af. Ook de onrust neemt dan toe”, verklaart Ter Voert. Er zijn ook altijd twee medewerkers en een vrijwilliger aanwezig. Alle medewerkers, in totaal twintig, hebben een achtergrond in de ggz. Ze werken als psycholoog, psychiatrisch verpleegkundige, geestelijk verzorger of ambulante medewerker.
Praatje
Een belangrijk verschil met de ggz is echter dat Het Lichthuis niet behandelt en zo min mogelijk de rol van hulpverlener aanneemt. Met minimale interventies worden mensen op weg geholpen. De betrokkene bepaalt zelf waar behoefte aan is. De ene keer is dat een praatje, de andere keer een spelletje. “Er zijn een aantal vaste componenten: we eten samen, mensen mogen meehelpen met koken en kunnen praten met lotgenoten over hun ervaringen”, zegt Ter Voert.
Vooral bij acute problemen vinden mensen de weg naar Het Lichthuis. “Denk aan wisseling van medicatie, een sterfgeval of een vervelende ervaring op straat. Je ziet dat mensen niet stabiel genoeg zijn om dat goed op te vangen”, zegt de (mede) oprichtster. “Ook een brief van de Belastingdienst of Waternet kan iemand uit het lood slaan. Dat zijn allemaal triggers.” Maar ook mensen met verslavingsproblemen komen naar deze opvang, op zoek naar een gezonde, veilige omgeving om de avond door te brengen.
“De meeste mensen die bij ons komen, zijn in de zorg. Ze kampen met suïcidale gevoelens, depressie of eenzaamheid”, vertelt Ter Voert. “Doordeweeks krijgen ze die van hulpverleners. Wij proberen op een gelijkwaardige manier het contact aan te gaan. Het is jouw leven, jij hebt de regie. We luisteren naar je en we zijn er zonder dat je plannen hoeft te maken. Ook van medewerkers hoor ik dat ze het fijn vinden dat ze niets ‘moeten’ met iemand.”
Zo voegt Het Lichthuis iets toe aan het bestaande aanbod van zorg. Vaak wijst een hulpverlener of een familielid iemand op het bestaan van deze mogelijkheid, want voor wie zich slecht voelt, is het spannend om naar een plek te gaan waar niemand je kent. Vooraf is er ook altijd een kennismakingsgesprek. “We kijken naar wie je bent en en wat je nodig hebt”, zegt Ter Voert.
Herkenning
De kracht van Het Lichthuis is volgens haar dat het een plek is om herkenning te vinden in een wereld die doorraast. Iedereen is druk, maar voor jou staat de wereld even stil, vertelt ze. “Het is dan fijn om te weten dat je daarin niet alleen bent.” Ze spreekt de hoop uit dat iedereen die hier aanklopt die lastige periode doorkomt zonder de controle over het eigen leven te verliezen, zoals bij een opname of een terugval. “Dat is een stap terug. Je wilt juist vooruit.”
Het Lichthuis is geopend op vrijdag, zaterdag en zondag van 17.00 uur tot 23.00 uur
Centrum-Oost, Sarphatistraat 41, tel: 06 2137 8845 (ook Whatsapp)
West, Witte de Withplein 5, tel: 06 1977 3550 (ook Whatsapp)
Noord, Statenjachtstraat 834, tel: 06 11124 435 (ook WhatsApp)
www.lichthuisamsterdam.nl
