Pgb-fraude klinkt als het beroven van je grootmoeder. Toch komt het voor. Onlangs nog voor miljoenen, in één zaak. Per Saldo, Zilveren Kruis en D66 willen actie. Als de maatregel maar niet erger is dan de kwaal, waarschuwt een pgb-houder.
Tekst: Joop Lahaise Beeld: Gabriël Kousbroek
Per Saldo, belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget (pgb) en zorgverzekeraar Zilveren Kruis willen af van bemiddelingsbureaus voor pgb’s. Zo staat in een gezamenlijk actieplan, medeondertekend door het Amsterdamse D66-Kamerlid Vera Bergkamp. Hun pleidooi haakt in op het nieuws over twee Utrechtse broers die zijn opgepakt op verdenking van jarenlange, stelselmatige pgb-fraude. Ze hielden daar miljoenen aan over.
En zij zijn niet de enigen. Bij 20 procent van de pgb’s waar Zilveren Kruis in 2017 aan meebetaalde, vermoedt de verzekeraar onrechtmatigheid. “Al moet je die fraude ook niet overdrijven. Maar omdat het om kwetsbare mensen gaat, is ieder fraudegeval er één te veel. Daarom willen we zo snel mogelijk strengere eisen stellen aan bemiddelaars, en er uiteindelijk helemaal van af”, aldus Roul Velleman van Per Saldo.
Met een persoonsgebonden budget kunnen mensen zelf zorgverleners inhuren, en afspraken met ze maken. Zo houden ze optimaal controle over hun eigen leven. Margriet (36) geniet al achttien jaar een pgb en heeft daarvoor de nodige ‘keukentafelgesprekken’ gevoerd: “In Amsterdam moet je echt actie voeren om een pgb te krijgen. De gemeente redeneert ‘weet waar u aan begint’. Zij vindt zorg in natura een stuk eenvoudiger, voor de ontvanger én voor zichzelf.”
Niet iedereen die zorg ontvangt, heeft een pgb. En niet iedereen die zo’n eigen zorgbudget wil, krijgt hem zomaar, wil ze hiermee zeggen. Margriet juicht het afschaffen van bemiddelingsbureaus toe. “Dat is wel zo duidelijk. Een ander moet er niet aan verdienen. Bovendien vind ik dat wie niet met een pgb om kan gaan daar ook niet voor moet kiezen, die is beter af met zorg in natura. Een pgb is niet verplicht; je kunt ervoor kiezen maar het hoeft niet.”
Per Saldo biedt online een ‘zelftest’ aan, waarmee bezoekers kunnen testen of zij in staat zijn een persoonsgebonden budget te beheren en zorg te regelen. Toch meent Velleman: “Er zijn mensen die alle belang bij hebben bij zorg op maat maar dat zelf niet kunnen organiseren en ook geen naasten hebben om dat te doen. Die moeten op betrouwbare en onafhankelijke bureaus kunnen rekenen, en op gewaarborgde hulp voor de administratie.”
Margriet ziet daar ook een nadeel in. “Als je daar eisen aan gaat stellen, wordt de verleiding groot om zo’n bureau verplicht te stellen voor wie een pgb wil. Daar gaat mijn onafhankelijkheid!”
Vera Bergkamp begrijpt die angst maar verduidelijkt: “Wie het nu zelf prima kan organiseren, inclusief de hele administratie, kan dat straks ook nog. Het gaat ons vooral om de mensen die een pgb nodig hebben maar dat niet alleen kunnen. Denk bijvoorbeeld aan mensen die sowieso niet met een ingewikkelde administratie uit de voeten kunnen.”
Ook Bergkamp geeft aan dat het niet de bedoeling is om de bemiddelingsbureaus per direct af te schaffen. “Dan zouden veel budgethouders in de problemen komen, maar we willen toch echt binnen twee jaar van ze af.”
Waar D66 wel al direct vanaf wil, is dat bemiddelaars óók de administratie van pgb-houders doen. Bergkamp: “Dat is de kat op het spek binden. Dat leidt te vaak tot misbruik.”
Het gaat dus vooral om de dubbelrol van de bemiddelingsbureaus. Deze verbinden de zorgvrager met de zorgverleners, vaak zzp’ers. Daarvoor ontvangen ze commissie. En niet zelden voeren ze vervolgens ook nog eens de hele pgb-administratie voor de cliënt. Bergkamp: “Dat willen we scheiden. Voor de bemiddeling willen we een transparant systeem. En voor het budgetbeheer willen we zo snel mogelijk regelen dat alleen een gewaarborgde hulp dat mag doen.”
Het actieplan van Per Saldo, Zilveren Kruis en D66 is aan de minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) overhandigd. Nog niet bekend is of het kabinet de plannen overneemt maar er volgt hoe dan ook nog een debat over de pgb-fraude in de Tweede Kamer.
